Podsumowanie projektu „Kierunek Przyszłość – Starachowicki Program Rozwoju Lokalnego”

- Dla Starachowic projekt norweski okazał się szansą na to, żeby skutecznie zniwelować skutki niżu demograficznego i procesu migracji. To szansa, żeby przyciągać do takich miejsc jak Pałacyk zarówno młode osoby jak i młodych przedsiębiorców, którzy w Starachowicach mogą zakładać działalności gospodarcze i je rozwijać. Cele, które osiągnęliśmy są długotrwałe i efektywność tych zadań będzie plonem, który będziemy zbierać w kolejnych latach. Stawiamy na rozwój miasta, na nowoczesną edukację i działania partycypacyjne – podsumował starachowicki projekt realizowany dzięki wsparciu z funduszy norweskich Zastępca Prezydenta Miasta do spraw społecznych Marcin Gołębiowski.

Projekt „Kierunek Przyszłość” okazał się skuteczną formą realizacji zadania wspierającego rozwój Starachowic. Wielomilionowe dofinansowanie zapewniło powstanie ważnych inwestycji i realizację działań wspierających rozwój lokalny. Starachowice obrały dobry kierunek, a współpraca z partnerskim miastem Bergen będzie procentować w kolejnych latach. Podobnie jak zaangażowanie lokalnych instytucji czy współpraca organizacji pozarządowych i różnych grup społecznych.

- Dla nas ważne były nie tylko inwestycje, ale również wszelkie działania miękkie, które realizowaliśmy wspólnie z naszymi partnerami. W tym miejscu warto przypomnieć początki naszego projektu. W lutym 2022 roku musieliśmy się zmierzyć z czymś czego nie przewidywaliśmy, a mianowicie agresją Rosji na Ukrainę. Kolejnym efektem tego wydarzenia było przybycie do Starachowic wielu uchodźców z Ukrainy. Projekt należało więc nieco zmodyfikować i dopasować go do aktualnej sytuacji. Planowaliśmy działania związane z włączaniem cudzoziemców w życie społeczne naszego miasta, ale życie sprawiło, że nagle nasze kursy języka polskiego zyskały na znaczeniu. Szybko i elastycznie udało się zrealizować niejako nowe zadania. Taki właśnie był ten projekt. Dzięki wsparciu i współpracy z naszymi partnerami udało nam się doprowadzić do stworzenia istotnych efektów. Chociażby powstanie Centrum Kreatywności „Pałacyk” to nie tylko zmiany w przestrzeni miejskiej i modernizacja zabytku. To przede wszystkim stworzenie domu, w którym każdy mógł znaleźć miejsce dla siebie. I dziś z perspektywy nawet kilkunastu ostatnich dni wiemy, że to nam się udało – podkreślił Marcin Gołębiowski, zastępca Prezydenta Miasta do spraw społecznych, który szczególnie był zaangażowany w realizację tego projektu.

Milionowe wsparcie, wyróżnienie dla miasta

Podczas starachowickiego wydarzenia podsumowującego projekt „Kierunek Przyszłość – Starachowicki Program Rozwoju Lokalnego Marcin Gołębiowski przypomniał najważniejsze cele realizowanego zadania.

- Głównym celem było działać tak, aby w sposób zrównoważony rozwijać nasze lokalne społeczności. A realizowaliśmy je zarówno poprzez trwałe rezultaty inwestycyjne, jak również miękkie działania projektowe – dodał Gołębiowski.

- Dzięki zaangażowaniu lokalnych władz samorządowych oraz licznych organizacji pozarządowych, partnerów, lokalnych instytucji, przedsiębiorców i samych mieszkańców, przy wsparciu Związku Miast Polskich Starachowice znalazły się w gronie 29 zwycięskich miast. Nasze miasto w tym rankingu zajęło wysokie trzecie miejsce. To ogromne wyróżnienie i docenienie profesjonalizmu oraz ogromu pracy i zaangażowania, włożonych w opracowanie projektu – podkreśla Prezydent Miasta Starachowice Marek Materek.

Całkowita kwota dofinansowania jaką otrzymała Gmina Starachowice na realizację projektu wyniosła 19.130.446,46 złotych.

Flagowymi i największymi działaniami realizowanymi w projekcie były:

- budowa i wyposażenie nowego skrzydła Pałacyku wraz z zagospodarowaniem otoczenia celem stworzenia Centrum Kreatywności „Pałacyk”,

- modernizacja Szkoły Podstawowej nr 11 pod szyldem „Eko Szkoła”, czyli swoistego Centrum Edukacji Ekologicznej dla młodzieży i mieszkańców, w tym opracowanie dokumentacji, remont, zakup wyposażenia czy opracowanie kursów edukacyjnych.

- Projekt rozpoczynaliśmy z kwotą dofinansowania ponad 16 milionów złotych. W trakcie jego realizacji wnioskowaliśmy jednak do Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej o dodatkowe wsparcie finansowe. Nasz wniosek spotkał się z aprobatą i mogliśmy otrzymać kolejne miliony. W efekcie zamykamy projekt z dofinansowaniem na poziomie ponad 19 milionów złotych. To nasz kolejny sukces – podkreśla Zastępca Prezydenta Miasta Marcin Gołębiowski.

Kilka lat ciężkiej pracy

- Budżet tego programu wynosił ponad 130 milionów euro. Program Rozwój Lokalny to przedsięwzięcie partnerskie, bo jak wiadomo razem można zrobić więcej. Program ten był więc realizowany zarówno przez Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej, ale również Związek Miast Polskich czy KS, czyli Norweski Związek Władz Lokalnych i Regionalnych. Program składał się z trzech zasadniczych elementów, czyli 29 dofinansowań projektów dla miast uczestniczących w projekcie, ale również kompleksowego wsparcia doradczego i sieci wymiany doświadczeń ze strony Związku Miast Polskich i wreszcie bilateralnej współpracy polskich miast ze swoimi zagranicznymi partnerami. I właśnie przykładem takiej doskonałej współpracy były właśnie relacje na linii Starachowice – Bergen – opowiedziała Aleksandra Kułaczkowska, główna specjalistka w Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej.

Podkreśliła również ramy czasowe realizacji projektu wskazując na to, że sam projekt to nie tylko okres jego trwania.

- Dziś podsumowujemy 2,5 letnią realizację tego projektu, ale zanim rozpoczęła się jego realizacja należało ten projekt należycie i starannie przygotować. To kolejne 2,5 roku ciężkiej pracy przygotowawczej. Wszak każde miasto uczestniczące w programie musiało przesłać do nas aż dwa duże dokumenty. Były to Program Rozwoju Lokalnego (diagnoza miasta i suma inwestycji oraz przedsięwzięć realizowanych w mieście) oraz Program Rozwoju Instytucjonalnego (program doskonalenia organizacji miejskich, urzędu oraz jednostek organizacyjnych). Co udało się wypracować Starachowicom przez ten czas widać między innymi w budynku „Pałacyku”. Muszę przyznać, że ta chwila jest dla mnie szczególna. Wszak gdy byłam w tym miejscu ostatni raz, a było to pięć lat temu to, żeby zobaczyć budynek zaplanowany do remontu przechodziłam przez dziurę w płocie, a sam budynek był w ruinie. Ale udało nam się zmienić to miejsce. Najpierw dokumentacja, potem projekt, aż wreszcie prace inwestycyjne i dziś możemy zobaczyć efekty tych prac. Robią ogromne wrażenie i dziś możemy świętować efekty tych działań – dodała Aleksandra Kułaczkowska dziękując za zaangażowanie w realizację tego projektu zarówno urzędnikom jak i mieszkańcom Starachowic.

Mrimba czuje się obywatelem Starachowic

Następnie głos zabrał przedstawiciel norweskiej delegacji z miasta Bergen Vincent Mrimba. Dyrektor Departamentu Kultury rozpoczął swoje podziękowania dla władz miasta od przywitania w języku polskim. Wypowiedziane z doskonałym akcentem „dzień dobry!” było nie tylko wyrazem podziękowań, ale również swoistym podziwem nad paletą zmian, które doświadczyły Starachowice w ostatnim czasie.

- Bardzo dziękuję za kolejne zaproszenie do Starachowic i cieszę się, że dziś przybyłem tu z moim znakomitym zespołem ludzi z Bergen. Dziękuję za wspaniałe przyjęcie naszej delegacji i wspaniałą pogodę, którą zapewniliście na czas naszego pobytu. Gdy rozpoczynaliśmy współpracę ze Starachowicami nikt z nas nie wiedział jaki będzie efekt końcowy tej współpracy. Odwiedzaliśmy jednak Wasze miasto przez trzy ostatnie lata i jesteśmy pod wielkim wrażeniem rozwoju jaki nastąpił w Starachowicach. Dzisiejsza wizyta to taka typowa wisienka na torcie. Jesteśmy oczarowani końcowym efektem tych prac i dumni z podpisania umowy z Wami. Mogę zapewnić, że władze miasta Bergen widzą namacalne efekty zaplanowanych zadań inwestycyjnych, ale i sami wiele nauczyliśmy się od Was. Jestem przekonany, że zakończenie projektu nie oznacza zerwania naszych relacji przyjacielskich i to tak naprawdę dopiero początek naszej współpracy na linii Bergen – Starachowice. Na koniec dodam tylko, że osobiście czuje się już obywatelem Miasta Starachowice i jestem dumny z tego faktu – powiedział Vincent Mrimba.

Miasta pomyślały o rozwoju

Szczególną rolę współpracy polsko-norweskiej w realizacji projektu podkreślał Andrzej Porawski ze Związku Miast Polskich. Zwrócił on również uwagę na fakt, iż miasta uczestniczące w programie planowały znacznie większe projekty rozwojowe, ale ostatecznie dofinansowania trafiły do większej liczby miast, a co za tym idzie projekty trzeba było aktualizować zmniejszając ich zakres.

- Uwarunkowania realizacji tych projektów przez polskie miasta były bardzo trudne. Ale wszystkie miasta wykazały się ogromną elastycznością przy jego realizacji. Zresztą miasta były elastyczne już na etapie tworzenia swoich projektów. Pierwsze wnioski były przecież znacznie obszerniejsze, gdyż początkowo dofinansowanie dla uczestników programu miało być znacznie wyższe. Zmiany reguł gry sprawiły, że miasta otrzymały mniejsze granty niż te zaplanowane pierwotnie. Ale z drugiej strony dofinansowanie trafiło do większej liczby miast. Polskie samorządy potrafią jednak odnaleźć się doskonale przy realizacji wielu zadań i różnorodnemu montażowi finansowemu przy realizacji projektów – podkreślił Andrzej Porawski, dyrektor Biura Związku Miast Polskich.

- Dla nas najważniejszym osiągnięciem tego projektu była zmiana podejścia w Urzędach Miejskich polegająca na myśleniu o rozwoju miasta w sposób zintegrowany. Pomimo, że projekty nie były wielkie to jednak istotną częścią było przedstawienie nam właśnie wizji rozwoju miasta. Dodatkowo ważnym komponentem było współdziałanie z mieszkańcami. Tak, aby poczuli się oni współgospodarzami swojego miasta. I to właśnie się udało zrealizować. Należą Wam się za to gratulacje, podobnie jak za wzorową współpracę polsko-norweską – dodał przedstawiciel Związku Miast Polskich.

Zmiany w mieście

O tym jak zmieniły się Starachowice w trakcie trwania projektu opowiedzieli szczegółowo Zastępcy Prezydenta Miasta Elżbieta Gralec oraz Marcin Gołębiowski.

- Dla nas najważniejszy jest człowiek. Ten projekt miał na celu właśnie wsparcie i podniesienie jakości życia zarówno różnych grup społecznych, seniorów, młodzieży, ale również osób o szczególnych potrzebach i wreszcie osób związanych z edukacją w mieście – uważa Marcin Gołębiowski.

- Nasz projekt zaczął się tak naprawdę dużo wcześniej. Można powiedzieć, że „Kierunek Przyszłość” rozpoczęliśmy przy realizacji już projektu dotyczącego rewitalizacji miasta, czyli projektu „Starachowice OdNowa”. Wówczas to dzięki ministerialnemu wsparciu udało nam się rozpocząć diagnozę i stworzenie ważnych dokumentów planistycznych, które później wykorzystaliśmy w pracach przygotowawczych przy kolejnym zadaniu – podkreśliła Elżbieta Gralec.

Zastępcy Prezydenta Miasta szczegółowo opowiedzieli o najważniejszych projektach i zadaniach realizowanych w ramach projektu „Kierunek Przyszłość”.

- Jednym z istotnych zadań jest stworzenie na mapie naszego miasta niezwykłej przestrzeni Eko-szkoły. Jesteśmy już po oficjalnym otwarciu placówki i wszyscy są pod wielkim wrażeniem funkcjonalności i zagospodarowaniu tego budynku. Zarówno rodzice, dzieci jak i osoby odwiedzające. To nie koniec zmian w tej placówce. Jesteśmy gotowi do dalszej rozbudowy tego miejsca. Chcemy zmodernizować cały obiekt i zagospodarować otoczenie szkoły – dodała Elżbieta Gralec.

Ważną rolę w realizacji projektu pełniły również działania proekologiczne. Na uwagę zasługuje chociażby idea Zielonego Szkolnego Budżetu Partycypacyjnego, czyli zaangażowania uczniów szkół podstawowych w realizację projektów, które mają im służyć w życiu codziennym. Ten projekt to nie tylko nowe ekologiczne projekty, ale również społeczne zaangażowanie młodych ludzi, którzy zyskali świadomość, że wiele może zależeć od nich samych.

W ramach realizacji projektu władze miasta przygotowały również dokumentację na budowę trzech ekologicznych budynków mieszkalnych przy ulicy Polnej. Kolejnymi gotowymi dokumentami są również te dotyczące tworzenia eko-ogródków przy starachowickich szkołach podstawowych. Takie ogródki mają powstać przy każdej szkole. Te przestrzenie pozwolą realizować „zielone klasy” i ekologiczne działania dla naszych uczniów.

- Chcemy uczyć młodzież odpowiedzialnego prowadzenia takich eko-ogrodów i zachęcić ich do zaangażowania społecznego. Zresztą ekologia to nie tylko mini ogródki przy szkołach. To również ogrody społecznościowe, jak ten prowadzony przez Uniwersytet Trzeciego Wieku – przyznaje Zastępca Prezydenta Miasta do spraw społecznych Marcin Gołębiowski.

Podnoszenie jakości życia

Starachowicki projekt finansowany ze środków norweskich to również kursy edukacyjne dla nauczycieli, wzmacniające ich kompetencje, ale i opracowanie dokumentacji dla powstania osiedla mieszkaniowego na terenie „Starego Szpitala”. Polityka mieszkaniowa była istotnym filarem tego projektu. Diagnoza aktualnego stanu mieszkaniowego, pomysły na rozwój miasta i przyciągnięcie nowych mieszkańców Starachowic to kluczowe zadania realizowane w trakcie realizacji projektu.

- W ramach środków norweskich wypełniliśmy również świetlicę środowiskową na osiedlu Wzgórze szeregiem aktywności skierowanych głównie do dzieci i młodzieży, ale nie tylko. Mieszkańcy tego osiedla mogli również liczyć na wsparcie w zakresie doradztwa zawodowego, prawnego, finansowego czy rodzinnego. Te działania podniosły jakość życia i przyczyniły się do rozwoju osobistego rewitalizowanej przez miasto przestrzeni publicznej – podkreślił Marcin Gołębiowski.

Jednym z zadań realizowanych w ramach projektu było również wsparcie dla cudzoziemców. Dotyczyło to zarówno kursów językowych jak i bezpośredniemu wsparciu przy załatwianiu najważniejszych spraw życia codziennego.

Istotnym zadaniem do realizacji było również określenie standardów dostępności i wsparcie dla osób potrzebujących, w tym również osób z niepełnosprawnościami.

Do młodzieży świat należy

Ważne miejsce w tym projekcie pełni stworzenie Centrum Kreatywności w miejscu zabytkowego Pałacyku.

- To była niezwykle ważna decyzja Prezydenta Miasta, aby w tym miejscu stworzyć właśnie centrum dla ludzi młodych i przedsiębiorczych. Początkowo były przecież plany, aby przekazać ten budynek lekarzowi weterynarii. Na etapie konsultacji z mieszkańcami otrzymywaliśmy jednak jasne i wyraźne sygnały od naszej młodzieży, aby stworzyć im miejsce do ich wspólnych spotkań i przestrzeni do ważnych rozmów oraz wdrażania pomysłów. Udało się podjąć słuszną decyzję i teraz to miejsce będzie żyło w sposób kreatywny, a Młodzieżowa Rada Miejska będzie wreszcie miała swoje miejsce na mapie Starachowic – podkreśliła Elżbieta Gralec.

Starachowicka młodzież była zresztą mocno zaangażowana w nasz projekt. To właśnie w jego ramach mogła realizować przedsięwzięcia wzmacniające ich aktywność w miejskiej przestrzeni, jak chociażby Festiwal Obywatelski czy liczne spotkania w ramach tzw. Inspiratorni. Młodzieżowa Rada Miejska była jednym z inicjatorów eko-budżetu i zachęcała swoich młodszych kolegów do działania na rzecz rozwoju miasta.

- Do każdego projektu podchodzimy zawsze kompleksowo. Realizując jeden projekt i pozyskując środki na ten cel zawsze staramy się od razu poszukiwać dofinansowania z innego źródła. Zależy nam na jak najlepszym montażu finansowym. Środki własne z gminnego budżetu powinny być tylko częścią realizacji każdego projektu. Cała reszta to wysoki procentowy udział środków zewnętrznych. Dla nas projekt „Kierunek Przyszłość” był dla nas cennym doświadczeniem, które będzie procentować w przyszłości. Dużo nauczyliśmy się od naszych partnerów w Norwegii, ale i dużo otrzymało w zamian Bergen. Taka współpraca zawsze przynosi korzyści – dodaje Elżbieta Gralec, Zastępca Prezydenta Miasta do spraw gospodarczych.